Preview document (🔗 origineel)

---

Afspraken BO Powerport regio Moerdijk 1 december 2025

In het BO Leefomgeving van 11 juni 2025 hebben Rijk en regio afgesproken om eind 2025 vervolgafspraken te maken over de ontwikkelrichting voor het haven- en industriecluster Moerdijk (oostelijk of zuidoostelijk), onder welke condities de strategische uitbreidingen in gemeente Moerdijk en Geertruidenberg vorm kunnen krijgen en om een nationaal strategisch profiel op te stellen voor het haven- en industriecluster Moerdijk. De strategische uitbreiding kan alleen als de brede welvaart en leefbaarheid gelijktijdig, geloofwaardig en structureel versterkt worden.

Nationaal strategisch profiel:

• In de ontwerp-Nota Ruimte geeft het Rijk in en waar mogelijk rond de energie-intensieve industrieclusters van nationaal belang, waaronder Moerdijk, voorrang aan haven- en industriële functies en grootschalige energiefuncties.

• Voor haven- en industriecluster Powerport-regio Moerdijk is bij het BO Leefomgeving van 11 juni 2025 besloten om, naast maximale inzet op inbreiding en herstructurering, in te zetten op een strategische uitbreiding in samenhang met het versterken van de brede welvaart.

• Uit eerste analyses merken Rijk en regio op dat het haven- en industriecluster Moerdijk een nationaal strategisch profiel heeft waarbij de focus ligt op energie-intensieve duurzame industrie en de bewerking van kritieke grondstoffen ten behoeve van strategische autonomie. Dit profiel vraagt om een multimodale ontsluiting (weg, water, spoor en buisleidingen), bij voorkeur extra kade gebonden industrieterrein aansluitend aan het bestaande industriecluster en nieuwe energie-infrastructuur (van nationaal belang) voor verschillende energiemodaliteiten, zoals elektriciteit, waterstof(dragers), CO₂ en warmte. De inpassing van nationale belangen moeten zich ook vertalen in aantoonbare (economische) meerwaarde voor zowel de regio als heel Brabant. Daarnaast dient inzichtelijk te zijn voor welk specifiek type circulaire economie plaats geboden wordt. De gesprekken hierover lopen nog.

• Rijk en regio spreken af om het profiel verder uit te werken in het kader van en in onderlinge afstemming tussen de (ontwerp-)Nota Ruimte, de Ruimtelijke Economische Visie, het vervolg op de nationale prognose ruimtebehoefte industrieclusters, Europees beleid en andere nationale en regionale ruimtelijk-economische trajecten. Het is een traject van nationaal belang en de start van een gezamenlijk langjarig proces met een scope tot 2050.

Analyse ten aanzien van Moerdijk:

• Rijk en regio erkennen dat de impact van alle ontwikkelingen op ondernemers en inwoners van zowel het dorp Moerdijk, inwoners van het buitengebied én van andere dorpskernen, zeer groot is. Rijk en regio erkennen dat het verschaffen van duidelijkheid wordt gevraagd en nodig is. Het gaat daarbij zowel om zekerheid over welke randvoorwaarden horen bij de ontwikkelrichtingen en welke compenserende ondersteunende maatregelen getroffen gaan worden, als om duidelijkheid voor welke ontwikkelrichting wordt gekozen. Dit alles moet volgens een rechtvaardige en menselijke aanpak.

• De tot op heden uitgevoerde onderzoeken vanuit verschillende perspectieven laten zien dat de oostelijke richting de meest logische kenmerken heeft voor een uitbreiding van het haven- en industrieterrein van Moerdijk en voor een toekomstbestendig werkend systeem van haven en infrastructuur. De oostelijke richting kent vanuit het watersysteem bezien grote opgaven. Dde oostelijke ontwikkelrichting biedt geen leefbaar, geloofwaardig en toekomstbestendig perspectief voor het dorp Moerdijk.

• Deze onderzoeken laten tevens zien dat de zuidoostelijke richting minder aansluit bij de behoefte aan multimodale ontsluiting en een aantal belangrijke infrastructurele werken en projecten doorkruist, waaronder buisleidingen, spoorlijnen en snelwegen. Bij de zuidoostelijke richting wordt de leefbaarheid van meerdere omliggende dorpskernen en voor meer inwoners aangetast en deze belemmert de ontwikkeling van de gemeente aan deze zijden. Het dorp Moerdijk raakt ingeklemd door de ontwikkelingen vanuit industrie en energie, waardoor overlast toeneemt en een leefbaar perspectief onzeker is. Daarbij blijft de kans bestaan dat de discussie over de houdbaarheid van het dorp op een later moment opnieuw terugkomt. De zuidoostelijke richting kent vanuit het watersysteem bezien minder grote opgaven dan de oostelijke richting.

• Vanuit de verschillende perspectieven uit de participatie is weergegeven dat de oostelijke richting een enorme impact heeft op het dorp Moerdijk haar inwoners en (agrarische) ondernemers.

• Rijk en regio kunnen gezamenlijk de volgende lijn ondersteunen:

Gezamenlijke bestuurlijke conclusie ten aanzien van Moerdijk

De gemeenteraad van Moerdijk heeft op 19 november 2025 vastgesteld dat een keuze voor de zuidoostelijke richting onacceptabel is en heeft uitgesproken voor de oostelijke richting te kiezen, gekoppeld aan invulling van de in participatie opgestelde randvoorwaarden. De gemeenteraad heeft een duidelijke oproep gedaan aan provincie en Rijk om hierbij aan te sluiten. Provincie en Rijk hebben respect voor de besluitvorming van de gemeente Moerdijk om hiermee duidelijkheid te verschaffen aan de bewoners. Provincie en Rijk zijn van mening dat er nog onderzoeken dienen plaats te vinden, voordat een voorkeur uitgesproken kan worden over een ontwikkelrichting. Zowel provincie als Rijk zijn bereid om een principebesluit te nemen in een bestuurlijk overleg in juni 2026 en met een nieuw kabinet, waarbij een gezamenlijke voorkeur wordt uitgesproken voor de ontwikkelrichting en randvoorwaarden worden vastgesteld, mits alle afgesproken informatie om een afweging te maken voor handen is. Het Rijk gaat er hierbij vanuit dat deze besluitvorming zal plaatsvinden door een nieuw kabinet. Rijk, provincie, Waterschap Brabantse Delta en gemeente spreken af om vanaf 1 december 2025, in voorbereiding op deze besluitvorming, de randvoorwaarden vanuit Rijk en regio, de te volgen planologische procedure en vorm van gebiedsontwikkeling verder uit te werken. Het principebesluit wordt daarna uitgewerkt in een gezamenlijk, integraal gebiedsplan met juridisch planologische status inclusief de rechtsbescherming die daarbij hoort. Een milieueffectrapportage maakt onderdeel uit van het traject en wordt vanaf 1 december opgestart. De keuze voor de ontwikkelrichting wordt definitief na vaststelling van dit gebiedsplan. De integrale opgave van de Ontwerptafel Powerport en de lopende energieprojecten VAWOZ en POM 380 KV station worden slim op elkaar uitgelijnd. Tot juni 2026 vinden er geen definitieve locatiekeuzes plaats voor deze energieprojecten.

• De definitieve keuze voor een ontwikkelrichting vergt een zorgvuldig proces en besluit met voldoende oog voor de leefbaarheid en welzijn van de inwoners van dorp Moerdijk en omliggende kernen. In het dorp Moerdijk is een sterke sociale structuur aanwezig. Rijk en regio werken het gebiedsplan uit met inzet op de leefbaarheid en welzijn in Moerdijk en aandacht voor de wijze waarop de sterke sociale structuren in het dorp ook bij eventuele verhuizing behouden kunnen blijven.

• Rijk en regio spreken af om de bij bewoners, agrarische sector en industrie opgehaalde randvoorwaarden mee te nemen in het vervolgproces en verder uit te werken in het gebiedsplan.

• Rijk en regio erkennen dat tegelijkertijd duidelijkheid en inwonersperspectief op korte termijn nodig is. Daarom zorgen Rijk en regio ervoor dat, parallel aan het gebiedsplan, een rechtvaardig en menselijk pakket van randvoorwaarden wordt uitgewerkt en tijdig geëffectueerd wordt voor inwoners en bedrijven in het gebied van de ontwikkelrichting. Er wordt daarin meegenomen dat blijven moet lonen om zo de leefbaarheid in het dorp te behouden, maar dat er wel de mogelijkheid moet zijn om te kunnen vertrekken. Rijk en regio spreken hierover het volgende af:

  • De bestaande garantieregeling voor koopwoningen in het dorp Moerdijk wordt doorgezet. De regeling geeft recht op 100% van de getaxeerde en geïndexeerde waarde. Aangekochte woningen zullen worden verkocht waarbij oog is voor de leefbaarheid in het dorp. Rijk en regio maken separaat afspraken over de financiering van de aanpassing van de regeling. De aangepaste regeling zal per 1 juni 2026 in werking treden en zal met terugwerkende kracht gelden voor de mensen die per 1 december 2025 gebruik maken van de regeling.

  • Rijk en regio erkennen de impact van onzekerheid in het heden en de toekomst en stellen per 1 december middelen beschikbaar aan de gemeente Moerdijk voor sociaal-maatschappelijke, financiële- en juridische ondersteuning.

• Rijk en regio spreken af om gezamenlijk een pakket van randvoorwaarden uit te zoeken, gegeven de forse impact van de besluitvorming op bewoners (kopers en huurders), ondernemers en de structurele (sociale) leefbaarheid en brede welvaart in de omgeving. Dit wordt onderdeel van het besluit over de voorkeur van de ontwikkelrichting naar verwachting in juni 2026 en de vaststelling van het nog op te stellen gebiedsplan.

• Rijk en regio werken als onderdeel van de randvoorwaarden een transitiesstrategie uit met én voor de inwoners in het gebied passend bij het principebesluit dat naar verwachting in juni 2026 genomen wordt. Hierin is oog is voor de verschillende wensen van de betrokken bewoners. Indien sprake is van beklemmende regelgeving die niet aansluit bij de unieke opgave die hier voorligt onderzoeken Rijk en regio of en hoe in specifieke gevallen afgeweken kan worden van bestaande kaders (inhoudelijk en procedureel). Onderdeel van de transitiestrategie is een sociale analyse naar o.a. de betekenis van sociale functies, de sociale gevolgen van eventuele leegstand en de wensen van dorpsinwoners daarover.

• Rijk en regio concluderen dat de gebiedsontwikkeling voor Moerdijk een langjarig traject is dat zorgvuldig uitgevoerd moet worden. Op korte termijn gaan inwoners van het gebied geen grote ruimtelijke veranderingen ervaren. Afhankelijk van de verdere besluitvorming worden de ontwikkelingen naar verwachting pas merkbaar vanaf 2030, dan start de bouw van de eerste grote energieprojecten.

Geertruidenberg:

• Rijk en regio spreken af om voor gemeente Geertruidenberg verder te werken aan de Amervisie. Hiervoor wordt een bestuurlijke overeenkomst getekend door in ieder geval het Rijk, provincie Noord-Brabant, gemeente Geertruidenberg en het waterschap Brabantse Delta. In de bestuurlijke overeenkomst worden afspraken gemaakt over de rollen en verantwoordelijkheden van partijen, financiën en hoe om te gaan met individuele projecten. Rijk en regio willen de overeenkomst in Q1 2026 ondertekenen.

• Rijk en regio stellen in juni 2026 een gebiedsperspectief vast voor het Amergebied. Het gebiedsperspectief stelt de kaders en randvoorwaarden voor de ontwikkelrichting van het Amergebied. Het biedt de basis voor de nadere uitwerking van projecten, waarmee de ontwikkeling van het Amergebied zorgvuldig, samenhangend en in balans met de leefomgeving vorm krijgt.

Drimmelen en landelijk gebied:

• Rijk en regio erkennen dat gemeente Drimmelen een eigen dynamiek kent binnen de Powerport regio Moerdijk. De agrarische sector van de Powerport regio bevindt zich in gemeente Moerdijk en in gemeente Drimmelen. Rijk en regio concluderen dat de agrarische sector van groot belang is voor de Powerport regio. Rijk en regio spreken af om de randvoorwaarden en condities vanuit het agrarisch perspectief mee te nemen voor het vervolgproces en daarin ook verder uit te werken.

• Rijk en regio erkennen dat de doorsnijding van het agrarische landschap door energie-infrastructuur veel impact heeft op de bedrijfsvoering van agrarische bedrijven. Zij zetten zich ervoor in om de infrastructuur zoveel mogelijk te bundelen en slimme oplossingen te vinden voor de aanleg- en beheerfase.

Organisatie en vervolgproces:

Rijk en regio stellen vast dat planologische procedures pas kunnen starten nadat er in juni een keuze gemaakt is voor een voorkeursrichting. Omdat deze keuze op dit moment niet genomen wordt spreken Rijk en Regio af dat de voorbereidingen voor de procedures gestart worden en de randvoorwaarden worden uitgewerkt.

• Rijk en regio spreken af om begin 2026 te starten met het voorbereiden van het gebiedsplan inclusief een milieueffectrapportage waarin Rijk en regio in ieder geval een integrale brede verkenning (met daarin onder meer brede welvaart, milieu, leefbaarheid) willen uitvoeren. Binnen dit plan bestaan meerdere deelgebieden die in samenhang met elkaar gezien moeten worden.

• Rijk en regio hebben randvoorwaarden en condities voor de ontwikkelingen opgehaald bij partijen sinds het BO Leefomgeving van juni 2025. Dit was een eerste stap in het participatieproces. In de volgende fase worden partijen betrokken bij uitwerking van deze randvoorwaarden en condities in de uitwerking van de randvoorwaarden en gebiedsproces. Waar nodig faciliteren we het participatieproces.

• Rijk en regio continueren de Ontwerptafel Powerport regio Moerdijk en zetten direct het onderzoek over de ruimtelijke ontwikkeling en participatie met de regio voort. Ook gaat de Ontwerptafel direct aan de slag met het opstarten van de nodige onderzoeken en acute vraagstukken vanuit perspectief van de inwoners, de agrarische sector en de industrie/economie.

• Rijk en regio spreken af dat er gestart wordt met een verkenning naar de mogelijkheden van een gebiedsgerichte aanpak van het agrarisch landschap, een versterking van de agrarische structuur en de inzet van bestaande (landinrichtings)instrumenten.

• Rijk en regio erkennen dat duidelijke en heldere communicatie de komende tijd van belang is. De partijen spreken af om de gezamenlijke communicatieaanpak verder uit te werken. Op 10 december 2025 vindt een informatiebijeenkomst plaats in Zevenbergen, gemeente Moerdijk, waarin bovengenoemde afspraken gezamenlijk worden uitgesproken en toegelicht.

Verwachte tijdlijn gebiedsuitwerking

Moerdijk

• 1 December 2025: Afspraken in dit BO Powerport regio Moerdijk

• 10 december 2025: Informatiebijeenkomst voor de Powerport regio Moerdijk in Zevenbergen

• Januari 2026: voorbereiding van het gezamenlijk, integraal gebiedsplan, opstarten bijbehorende onderzoeken (milieueffectenrapportage)

• Januari 2026 – juni 2026: uitwerken van het plan van aanpak voor gebiedsplan en uitwerken van het pakket van randvoorwaarden waaronder de sociale analyse en de start van de transitiestrategie, samen met inwoners

• Juni 2026: principebesluit over ontwikkelrichting Moerdijk, inclusief pakket van randvoorwaarden met bijbehorende financiële afspraken. Formele start van het traject voor het maken van een gebiedsplan

• Juni 2026 – juni 2028: uitwerken van het gebiedsplan en bijbehorende onderzoeken

• Juni 2028: uiterlijke vaststelling van het gebiedsplan en formeel definitief besluit over ontwikkelrichting

• 2030: onherroepelijk worden van het gebiedsplan. Juridische basis voor eventuele onteigening

• 2030: start bouw van eerste grote energieprojecten

• 2033: eerste grote energieprojecten worden gerealiseerd

• 2035: start werkzaamheden voor uitbreiding haventerrein

Geertruidenberg

• November 2025: presentatie participatie Amer Atelier

• Februari 2026: besluit gemeenteraad Geertruidenberg handelingsperspectief Visie Amergebied

• Q1 2026: opstellen en ondertekening bestuursovereenkomst Rijk en regio

• Juni 2026: vaststelling gebiedsperspectief Amergebied en formele start gebiedsuitwerking Amergebied

• Juni 2026 - juni 2027: gebiedsuitwerking Amergebied

• September 2027: start bouwwerkzaamheden Nederwiek 3

• 2031: ingebruikname eerste project: Nederwiek 3

Drimmelen

• Januari – juni 2026: plan van aanpak agrarisch landschap