Corona Update: Juli

Nu het RIVM gestopt is met dagelijkse updates vond ik dat het tijd was dat gat dan maar te vullen, al is het maar voor een dag. Een nieuwe Corona Update “hoe gaat het nu met”. De vorige was alweer van 21 april!

De “Ik ben geen expert, maar toch”-factor

Een boel dansleraren en opiniepeilers zijn inmiddels COVID-19 experts. In deze post heb ik erg mijn best gedaan alleen dingen te melden die we heel zeker weten. Voor wie desondanks zin heeft in wilde speculatie en originele ideeën, daar heb ik een aparte pagina voor gemaakt.

Maar hier hou ik het bij dingen die echt vaststaan.

De korte samenvatting:

• Het gaat hier nu goed, maar we weten niet echt waarom
• Besmettingen gebeuren binnen, en geen viroloog zal je nu in een bar, restaurant of sportschool aantreffen. En mij ook niet.
• Het gaat best ok met de vaccin-ontwikkeling!
• Kunstmatige antistoffen doen het in ieder geval goed in cavia’s (was ik maar een cavia)
• Het vitamine D verhaal blijft logisch (KRIJG GEEN TEKORT DEZE HERFST)
• Behandeling in ziekenhuizen lijkt effectiever dan voorheen, er is nu ook een medicijn voor zware gevallen

Hoe gaat het nu?

Ja dat is een beetje een raadsel. Wijze mensen en epidemiologen kijken naar de toestand van COVID-19 verspreid over de wereld, en er is geen peil op te trekken. In sommige landen gaat het onredelijk goed (soms zonder goed beleid), in andere landen loopt het schreeuwend uit de hand.

Landen waar het goed gaat, zoals Nederland nu, kunnen zich wel degelijk een beetje trots voelen. Bij nader inzien hadden we hier liever twee weken eerder ingegrepen denk ik, maar de vraag is of we dat verkocht hadden gekregen. Onze lockdown was streng genoeg maar niet zo streng als in andere landen, landen die overigens geen betere resultaten kregen door mensen te verbieden te gaan hardlopen. Er is in Nederland sterk ingezet op testen van zorgpersoneel, en ook dat lijkt een uitstekend idee geweest te zijn.

Het mag wel even gezegd worden, dit waren data-gedreven beslissingen die hier goed uitgepakt hebben. Het RIVM beschikte over uitgebreide data uit 2017 over hoe mensen met elkaar in contact komen, en die kennis is gebruikt om de maatregelen vorm mee te geven.

Verder mogen we diverse helden erg dankbaar zijn, waaronder Jan Kluytmans en zijn team. Ondanks het feit dat het nog niet heel druk was zagen ze aan hun modellen dat het helemaal uit de hand ging lopen. In dit NRC-artikel is een prachtige reconstructie te lezen hoe ze op tijd alarm wisten te slaan.

Maar, naast wijsheid is er ook geluk nodig - wij hadden de pech van de Carnaval/Skivakantie combinatie, maar we hadden die pech alleen onder de grote rivieren. Het virus is haast niet in Friesland aangekomen relatief gezien.

Het is dus nog niet zo makkelijk om terug te kijken en te zeggen welke maatregelen nou effectief waren en welke niet. Sommige landen hadden mazzel, andere extra pech, andere deden heel goed hun best. Maar de uitkomsten verschillen een factor 100 van elkaar (!).

Als je nu epidemiologen zou vragen waarom het virus in Nederland nou zo drastisch is uitgestorven denk ik ook niet dat ze hardop willen zeggen dat dat alleen komt omdat we ons zo goed aan de precies kloppende regels gehouden hebben.

Simpele verklaringen zijn er in ieder geval niet.

Ik speculeer wat over de mogelijke redenen in mijn losse speculatiepagina. Ik waag me op die pagina ook aan de voorspelling dat we in november weer aan de beurt zijn in Nederland, en we ondertussen sporadische uitbraken zullen hebben.

Waar krijg je nou Corona?

Binnen. Dat is inmiddels wel heel erg duidelijk. We zitten in Nederland nu in een wat spannende situatie dat er bijna geen COVID-19 meer circuleert, en je daarom “in theorie” prima binnen in een restaurant kunt gaan eten of gaan zweten in een sportschool.

Je zult daar echter niet 1 viroloog aantreffen.

Iedereen die de internationale literatuur volgt weet dat als het even kan je niet binnen moet zijn met veel andere mensen. En ook al komen we er nu wel mee weg, dat willen we graag zo houden.

Een Engelse professor-huisarts schreef het mooi op: overal waar het lawaaiig is moet je niet zijn. Want als je veel mensen kunt horen is het te druk, en juist (luid) praten lijkt het virus effectief te verspreiden.

Ik vrees dat er een dikke kans is dat “alles kan nu bijna weer” echt te vroeg gaat blijken.

Positief is wel dat de GGD’en (zo noemen ze zichzelf) er heel dicht bovenop lijken te zitten. Als het fout gaat zullen we dat snel genoeg te horen krijgen.

De vaccins

Er zijn er nu 150 in ontwikkeling, wat echt onvoorstelbaar is. Diverse van de vaccins worden op dit moment in mensen geprobeerd, en het nieuws is ronduit goed. Ze lijken het op papier allemaal wel te doen, en ze maken patiënten in ieder geval niet ziek.

In cavia’s, apen en andere dieren lijken diverse vaccins ook daadwerkelijk effectief: proefdieren worden vrijwel niet ziek. Dit zijn allemaal nog geen garanties natuurlijk, maar dit had heel anders kunnen lopen. Een aantal vaccins wordt nu “in het echt” geprobeerd in gebieden met heel veel COVID-19, om te kijken of ze ook daadwerkelijk een beschermende werking hebben.

De wetenschap heeft verder ook niet stilgezeten. Ons “adaptief” immuunsysteem valt uiteen in twee grote delen, “antilichamen” en “T cellen”. Ik heb hier eerder een groot stuk over geschreven. Dit is heel ingewikkelde materie, en ik ben onredelijk trots dat een van de grootste experts op dit gebied het artikel een retweet waardig vond. Er kwamen ook 80000 lezers op af (!).

Maar, gepoch terzijde, het lijkt erop dat T cellen weleens belangrijk kunnen zijn voor blijvende immuniteit tegen COVID-19. En relevant: sommige vaccins ontwikkelen helemaal geen T cellen en andere juist wel. Kan dus nog spannend worden. Ik sluit niet uit dat er “vroege” en “late” (betere) vaccins komen. Dit artikel van het Erasmus MC heeft meer relevante informatie.

Er zijn alarmerende artikelen over het relatief snel verdwijnen van antistoffen tegen COVID-19. Dit werd ook gezien met SARS-v1, maar daarvan is bekend dat de immuniteit minstens 17 jaar meegaat. Dit komt mogelijk door de eerder genoemde T cellen, die wel lang blijven hangen.

Ik heb virologen zien voorspellen dat zelfs een “matig” vaccin erg nuttig zou kunnen zijn: je wordt na een besmetting mogelijk nog wel ziek, maar niet heel erg, en daarna heb je heel stevige immuniteit.

Niemand durft iets te beloven, maar de productie lijkt verder een stuk sneller op gang te komen dan verwacht.

Dit artikel van Derek Lowe beschrijft in uitputtend detail waar we staan.

Bijzonder hoopvol is dat ook de nooit eerder geprobeerde mRNA vaccins het lijken te doen - deze zouden het einde van griep en sommige soorten kanker kunnen betekenen. Als dat zo is kwam die doorbraak echt door COVID-19.

Monoclonal antibodies

Hier heb ik eerder enthousiast over geschreven. Dit zijn “kant en klare antilichamen in een spuitje”. Deze werken zowel beschermend als genezend. Hier zijn er nu veel van in ontwikkeling, waaronder vanuit Erasmus MC en de Universiteit Utrecht. Ook deze lijken goed te werken in cavia’s en andere proefdieren.

Er zijn allemaal juichende geluiden, maar de vraag is in welk stadium deze antilichamen zin hebben - doorgaans werken ze het beste heel vroeg in de ziekte. Maar op zo’n moment ben je nog niet onder behandeling en twijfel je nog of je nou gewoon verkouden bent of niet.

De beschermende werking zou mogelijk ook heel interessant kunnen zijn voor het indammen van een uitbraak - geef iedereen die “mogelijk” besmet is meteen een injectie, en zo stopt het mogelijk snel.

Hoewel de ontwikkelingen er allemaal goed uitzien is het me nog niet duidelijk hoe snel dit soort antilichamen toegepast zouden kunnen worden.

Andere medicijnen

De favoriete pil van Trump, hydroxychloroquine, doet helemaal niets. Enkele andere hoopgevende behandelingen zijn inmiddels ook afgevallen. Tegelijk is de medische wereld (heel) veel beter geworden in ondersteunende behandeling, waaronder met een bestaande ontstekingsremmer (dexametasone).

In de UK is de sterftekans onder opgenomen COVID-19 patiënten met 75% afgenomen. De redenen zijn niet geheel duidelijk, maar goed nieuws is het wel natuurlijk. Het zou ook door de zomer kunnen komen.

Voor diverse andere medicijnen loopt het onderzoek nu langzaam, omdat in de gebieden waar tests gestart zijn (Europa, China) het virus nu vrijwel uitgestorven is. Het is vrij lastig onderzoek doen aan maar 2 ernstig zieke patiënten per dag.

Vitamine D

Ja dit blijft een spannende. In maart riep ik het al, pak een zonnetje. Ik kan er slecht bij dat de medische wereld zo ongeïnteresseerd lijkt in vitamine D en COVID-19. Het staat inmiddels als een paal boven water dat mensen voor wie COVID-19 slecht afloopt veel minder vitamine D in hun bloed hadden. Ook weten we heel zeker dat vitamine D pillen rond de 70% van het aantal griepgevallen kunnen voorkomen in mensen met een (ernstig) vitamine D tekort. Het ligt enorm voor de hand dat een vitamine D tekort heel heel slecht nieuws is als je COVID-19 krijgt.

Er is nu een tiental papers over geschreven en specifiek de Franse en Engelse overheden hameren nu op het belang van vitamine D, zeker als we de herfst in gaan straks.

Ik doe die oproep nu dan ook maar - minimaal 1000IU vitamine D3 per dag is een heel goed idee. Veel meer details staan in dit eerdere artikel. Nog iets recenter is dit verhaal.

Afsluitend

Het gaat nu goed in Nederland, en daar mogen we medium-level trots op zijn. Maar, het is mij en daadwerkelijke experts niet duidelijk waarom het in sommige landen nou zoveel beter gaat dan in andere. En het kan ook hier weer misgaan.

Tegelijkertijd, de ontwikkelingen voor vaccins en medicijnen zien er gunstig uit.

Dus laten we voorzichtig blijven tot deze daadwerkelijk bewezen en beschikbaar zijn.